توضیحات

دی متیل گلی اکسیم که به نام دی استیل دیوکسیم یا نمک سدیم استالدوکسیم نیز شناخته می شود، یک ترکیب شیمیایی است که از واکنش بوتانون با اتیل نیتریت در حضور کاتالیزور اسید هیدروکلریک تولید می شود. کاربرد اصلی دی متیل گلیوکسیم برای تشخیص فلزاتی مانند پلاتین، پالادیوم و نیکل است.

در ادامه با این ماده شیمیایی و خواص و کاربردهای اصلی آن بیشتر آشنا می شویم.

خواص شیمیایی و فیزیکی دی متیل گلیوکسیم:

فرمول شیمیایی این ترکیب C4H8N2O2 بوده و ظاهر آن در شرایط استاندارد و در دما و فشار محیط به صورت کریستال بی رنگ یا پودر سفید و بی بو می باشد که به دلیل داشتن دو اتم هیدروژن در ساختار خود به عنوان لیگاند دوتایی عمل می کند.

ساختار شیمیایی این ترکیب به گونه ای است که به سختی در آب حل می شود، اما می توان آن را به خوبی در متانول، اتر، پیریدین، استون و همچنین محلول هیدروکسید سدیم حل کرد. در آزمایشگاه ها و مراکز تحقیقاتی برای تشخیص آنزیم ها استفاده می شود.

جدول زیر به خواص فیزیکی و شیمیایی این ماده می پردازد:

 

دی متیل گلی اکسیم چه نوع لیگاندی است؟

در قسمت قبل اشاره کردیم که دی متیل گلیوکسیم به عنوان لیگاند انحصاری نیکل شناخته می شود، اما لیگاند به چه معناست؟

لیگاند مولکولی است که می تواند به یک اتم فلز مرکزی متصل شود. ساختار شیمیایی دی متیل گلی اکسیم به گونه ای است که به خوبی به فلز نیکل یا پالادیوم متصل می شود. با افزایش وزن باعث رسوب و جدایی می شوند. لیگاندها اهداکنندگان الکترون هستند و قدرت پیوند لیگاند مستقیماً با محل فعال آن مرتبط است. دی متیل گلی اکسیم را می توان به عنوان یک لیگاند دو طرفه طبقه بندی کرد و ساختار شیمیایی آن نشان می دهد که دارای اتم های دهنده در هر دو طرف است که می توانند کمپلکس های یونی و فلزی قوی تشکیل دهند.

روش تولید دی متیل گلی اکسیم:
برای تهیه این ترکیب ابتدا بوتانون با اتیل نیتریت ترکیب می شود تا مونوکسیم دو حلقه ای تولید شود. سپس از سدیم هیدروکسی آمین مونوسولفونات برای افزودن گروه اکسیم دیگری به محصول نهایی استفاده می شود. برای انجام و پیشبرد این واکنش در مرحله اول به یک کاتالیزور اسیدی و در مرحله دوم به گرما نیاز است. واکنش تهیه این ترکیب را در شکل زیر مشاهده می کنید:

 

موارد استفاده دی متیل گلی اکسیم؟

به عنوان رسوب برای پالادیوم و نیکل استفاده می شود. رسوب پالادیوم در این واکنش زمانی که با اسید هیدروکلریک رقیق می شود زرد می شود.
DMG به تشخیص درماتیت یا بیماری های پوستی مشابه کمک می کند. نیکل آزاد شده از ساعت ها جواهرات و غیره را که در تماس مستقیم با پوست ما هستند را تشخیص می دهد.
به طور گسترده در شیمی تجزیه به عنوان یک معرف، رسوب دهنده و همچنین معرف فتومتریک یون های فلزی مانند پلاتین، پالادیوم و نیکل استفاده می شود.
در فرآیند هیدرومتالورژی، ضایعات کاتدی برای شستن لیتیوم، کبالت و نیکل از باتری ها استفاده می شود.

 

نکات ایمنی:

هنگام کار با این ماده به تمامی نکات ایمنی و بهداشتی توجه داشته باشید و بهتر است از گرمای زیاد یا استعمال دخانیات در محوطه انبار خودداری کنید. DMG در صورت قرار گرفتن در معرض مقادیر زیاد می تواند اثرات سلامتی شدیدی داشته باشد.

می تواند باعث آسیب به چشم و پوست شود.
خوردن آن دستگاه گوارش را تحریک کرده و به آن آسیب می رساند.
استنشاق می تواند دستگاه تنفسی را تحریک کند و به غشاهای مخاطی آسیب برساند.
علاوه بر این به دلیل ساختار انعطاف پذیری که دارد می تواند به محیط زیست آسیب برساند. هنگامی که تجزیه می شود، گازهای سمی تولید می کند که منجر به احتراق می شود.

بسته بندی و ذخیره سازی:

در یک ظرف در مکانی خنک، خشک و دارای تهویه مناسب و دور از مواد ناسازگار نگهداری شود.