هیپوکلریت کلسیم که با نام پرکلرین نیز شناخته می شود و دارای فرمول شیمیایی ca (OCl) 2 است، یکی از مواد شیمیایی صنعتی است که کاربردهای فراوانی دارد. مهمترین کاربرد آن که بسیار قوی است در ضدعفونی آب شهری است.

خواص فیزیکی و شیمیایی:

هیپوکلریت کلسیم معمولاً به صورت پودر سفید، گرانول یا گلوله موجود است. این محصول به سرعت در آب حل می شود و با حرارت دادن اکسیژن و گاز سمی کلر آزاد می کند.

قابل اشتعال نیست، اما می تواند به عنوان یک اکسید کننده برای مواد قابل احتراق عمل کند و ممکن است با آمونیاک، آمین ها یا سولفیدهای آلی واکنش انفجاری بدهد.

مهمترین خواص فیزیکی و شیمیایی این ترکیب را می توان در جدول زیر خلاصه کرد:

هیپوکلریت سدیم و هیپوکلریت کلسیم:

هیپوکلریت سدیم و کلسیم در عین داشتن یک سری شباهت ها، تفاوت هایی نیز دارند. به عنوان مثال، هر دو ترکیبات معدنی کلر هستند که معمولاً برای ضد عفونی استفاده می شوند. اما تفاوت آنها شامل کلر بیشتر در هیپوکلریت کلسیم است. تقریباً 79 درصد کلر دارد که بالاتر از سدیم است. هیپوکلریت سدیم برای کلر زدایی در مکان هایی که حجم آب زیاد است و کلسیم در جاهایی که ظرفیت آب کمتری دارند استفاده می شود.

فرآیند تولید هیپوکلریت کلسیم:

پرکلر به طور کلی به دو روش سدیم و کلسیم تولید می شود که امروزه پرکاربردترین روش سدیم است.

روش کلسیم بر اساس کلرزنی آهک خرد شده از طریق مصرف مستقیم گاز کلر بر اساس واکنش زیر است:

2Ca (OH)2 + 2Cl2 → Ca (ClO)2 + CaCl2 + 2H2O

روش سدیم بر اساس واکنش هیپوکلریت سدیم با محصول روش کلسیم است. برای حذف کلرید کلسیم نامطلوب به شرح زیر است:

CaCl2 + 2NaClO → 2NaCl + Ca (ClO)2

موارد مصرف هیپوکلریت کلسیم:

استفاده از هیپوکلریت کلسیم بیشتر به دلیل استفاده از آن در تصفیه آب آشامیدنی است. در حالی که از این ماده در تصفیه آب استخر، تولید کاغذ و منسوجات مربوطه، خشکشویی ها، ضدعفونی محیط ها و مکان ها و سطوح، تولید سفید کننده خانگی و اقلام مختلف شیمی آلی استفاده می شود. در ادامه به نحوه عملکرد این ترکیب در هر یک از این کاربردها خواهیم پرداخت:

تصفیه آب:

کلر در تمام اشکال آن (گاز، مایع و جامد)، مهمترین ماده ضدعفونی کننده آب آشامیدنی و استخرها می باشد.

مکانیسم اثر پرکلرین از طریق مولکول های کوچک و خاص آن است که می توانند از غشای سلولی باکتری ها عبور کنند. این مولکول ها می توانند با تأثیر بر اکسیداسیون سلول های میکروارگانیسم ها و غیرفعال کردن آنزیم های آنها، میکروب ها را از بین ببرند.

ضدعفونی سبزیجات:

از هیپوکلریت کلسیم در ضدعفونی سبزیجات و سایر فرآورده های گیاهی استفاده می شود که کار علمی و صحیحی نیست. پرکلرین در خانواده بزرگی از مواد شیمیایی خطرناک طبقه بندی می شود و اگر جذب سبزیجات شود و به طور کامل شسته نشود، می تواند در طولانی مدت برای انسان بیماری زا باشد.

خشکشویی:

مزیت این ماده نسبت به پودر لباسشویی خاصیت شستشوی آن در دمای پایین است که هم الیاف و هم رنگ پارچه را حفظ کرده و در مصرف انرژی صرفه جویی می کند.

تولید کاغذ:

سفید کننده کلر در صنعت کاغذسازی نیز استفاده می شود. هیپوکلریت کلسیم برای تغییر رنگ کاغذهای باطله و حذف جوهر استفاده می شود.

شیمی ارگانیک:

هیپوکلریت کلسیم یک اکسید کننده رایج در شیمی آلی است. به عنوان مثال، از آن برای تولید گلیکول ها، اسیدهای کربوکسیلیک، اسیدهای کتو و گاز سمی کلروفرم استفاده می شود.

محصول مشابه: گلوتارآلدئید

نکات ایمنی:

در صورت تماس هیپوکلریت کلسیم با هر قسمتی از بدن عوارض مختلفی از جمله حساسیت یا مشکلات جسمی دیگر ایجاد می کند و در همه این موارد فقط باید از آب برای شستشو استفاده کرد. در صورت استنشاق، بلع یا تماس فیزیکی تصادفی با پرکلرین، باید بلافاصله مقادیر زیادی آب مصرف شود و مصدوم به نزدیکترین بیمارستان منتقل شود.

بسته بندی و ذخیره سازی:

این ماده به دلیل قدرت خورندگی و اکسیداسیون بالایی که دارد باید در مکانی خشک و خنک و دور از نور مستقیم خورشید، مواد شیمیایی، مواد محترقه، روغن ها، چربی ها، مشتقات نفتی و مواد سوزاننده نگهداری شود.