پروپیونات کلسیم با فرمول شیمیایی C6H10CaO4 یک نمک طبیعی کلسیم اسید پروپیونیک است. این محصول با نام پروپانوات کلسیم نیز شناخته می شود و به عنوان افزودنی غذایی (E282) و نگهدارنده در نان، آب پنیر، محصولات لبنی و گوشت فرآوری شده استفاده می شود.

خواص فیزیکی و شیمیایی کلسیم پروپیونات:

پروپیونات کلسیم به صورت کریستال هایی با ساختار مونوکلینیک یا پودر جامد سفید رنگ بوده و گاهی به صورت مایع وجود دارد و بی بو است. کاملاً در آب محلول است اما در الکل نامحلول است. قابل اشتعال است و نقطه اشتعال آن حدود 93 درجه سانتیگراد است. هنگامی که گرم می شود، تجزیه می شود و بخارات سمی منتشر می کند. مهمترین خواص فیزیکی و شیمیایی این ترکیب را می توان در جدول زیر خلاصه کرد:

فرآیند تولید کلسیم پروپیونات:

از هیدروکسید کلسیم برای تولید پروپیونات کلسیم استفاده می شود. برای این منظور از محلول اسید پروپیونیک حاوی 20-30 درصد وزنی اسید پروپیونیک و 70-80 درصد وزنی آب استفاده می شود. سپس واکنش با افزودن هیدروکسید کلسیم به اسید پروپیونیک انجام می شود. برای تنظیم PH بین 5 تا 10 از هیدروکسید کلسیم بیشتری استفاده می شود و سپس در اثر کریستالیزاسیون محصول تهیه و جدا می شود. معادله واکنش این فرآیند به صورت زیر است:

2C2H5COOH + Ca(OH)2 → Ca(C2H5COO)2 + 2H2O

با این روش، محصول حدود 99 درصد خالص خواهد بود.
موارد مصرف پروپیونات کلسیم:

محصول پشتیبان:

پروپیونات کلسیم به عنوان نگهدارنده مواد غذایی مصرف  می شود. این ترکیب به دلیل خاصیت ضد قارچی در مواد غذایی مانند نان، کیک،  گوشت های فرآوری  و لبنیات یافت می شود و منجر به افزایش ماندگاری و کاهش سرعت فساد می شود.

مصرف این مواد در نان و محصولات نانوایی معمولاً 0.1 تا 0.4 درصد وزن آرد است که به عنوان مهار کننده کپک استفاده می شود. آلودگی کپک یک مشکل جدی در بین نانوایان است و شرایطی که معمولاً در پخت وجود دارد شرایط تقریباً مطلوبی برای رشد کپک دارد. مانند سولفات کلسیم

گاوهای شیری:

از این نمک در صنایع غذایی برای تولید گوشت فرآوری شده نیز استفاده می شود. در گاوهای شیرده اگر سطح کلسیم خون به کمتر از 5 میلی گرم در دسی لیتر برسد باعث تب شیر می شود. کلسیم پروپیونات برای مبارزه با این بیماری استفاده می شود. این ماده به دلیل حلالیت به صورت خشک و محلول به خوراک دام اضافه می شود.

با این حال، استفاده از کلسیم پروپیونات در گاوهای شیری باید در دوزهای مناسب کنترل شود زیرا مصرف بیش از حد آن اثر هیپرفاژیک بر روی نشخوارکنندگان دارد و ممکن است DMI گاوهای شیری را کاهش دهد.

کلسیم پروپیونات در بدن:

بدن انسان این ماده را به شکل اولیه در بدن ذخیره نمی کند، اما در دستگاه گوارش، این ماده به عناصر تشکیل دهنده خود تقسیم می شود. مقدار کمی از این اسید چرب فرار به اسید لاکتیک و بقیه به گلوکز تبدیل می شود که انرژی بدن را تامین می کند.

ایمنی پروپیونات کلسیم:

کلسیم پروپیونات توسط سازمان غذا و داروی ایالات متحده تایید شده است و استفاده از آن در غذا بی خطر است، اما استفاده مستقیم از خود این ترکیب می تواند مشکل ساز باشد. اگر در محیط گرم قرار گیرد ممکن است آتش بگیرد. بنابراین بهتر است در محیط خشک و خنک نگهداری شود.

بسته بندی و ذخیره سازی:

در ظرف را محکم بسته و در مکانی خشک و دارای تهویه مناسب نگهداری کنید.