09011653010
اتیلن دی آمین تترااستیک اسید که به اختصار EDTA نامیده می شود، اولین بار در سال 1935 توسط فردی به نام فردیناند مونز کشف شد. این ترکیب یک آمینو پلی کربوکسیلیک اسید بی رنگ و محلول در آب با فرمول شیمیایی C10H16N2O8 است. EDTA قادر است به کاتیون های فلزی متصل شود و به عنوان یک عامل کیلیت عمل کند. با توجه به این خاصیت در جداسازی یا تصفیه محلول ها استفاده می شود.
EDTA Chelate چیست؟
EDTA به دلیل توانایی خوب در پیوند با یون های فلزی، عمدتاً برای حذف این یون ها از محلول و تغییر خواص یون ها استفاده می شود. بنابراین، یک عامل کیلیت خوب است. مجموع یون های فلزی و عامل کلات را “کلاتینگ” می گویند. کلات آهن EDTA یکی از معروف ترین کلات های این ماده است.
انواع EDTA:
دی سدیم و تترا سدیم محصولات فرعی فرآیند سنتز EDTA هستند و از نمک های سدیمی این ترکیب محسوب می شوند. تفاوت اصلی بین این دو ترکیب این است که EDTA 2Na دارای pH کمتر از 7 است، در حالی که EDTA 4Na دارای pH بیش از 7 است.
موارد استفاده EDTA:
عامل کلات EDTA به طور گسترده در صنایع شیمیایی مورد استفاده قرار می گیرد و 80 درصد از کاربردهای عمده آن در صنایع کاغذ و خمیر کاغذ، مواد شوینده، مواد شیمیایی کشاورزی و تصفیه آب می باشد.
کاهش سختی آب:
یون های کلسیم و منیزیم موجود در آب آن را سخت می کند. رسوب این یون ها در بدن و یا در تجهیزات مختلف مشکلات زیادی را ایجاد می کند که یکی از راه های رفع این سختی استفاده از EDTA است. با کمک این ماده یون هایی مانند کلسیم و منیزیم غیر فعال شده و آب نرم می شود. علاوه بر این، مواد فوق با کمپلکس کردن یون های فلزی ناخالص در آب از خوردگی تجهیزات جلوگیری می کند.
درمان کم خونی:
بر اساس گزارش سازمان بهداشت جهانی، حدود 1.6 میلیارد نفر در سراسر جهان از کمبود آهن رنج می برند. استفاده از این ترکیب حاوی آهن در غذاها می تواند به طور موثری این کمبود آهن را به ویژه در کشورهای در حال توسعه برطرف کند.
صنعت داروسازی:
EDTA برای درمان مسمومیت با سرب و آسیب مغزی، مسمومیت با فلزات رادیواکتیو مانند توریم، اورانیوم و استرانسیم، برای حذف مس در بیماران مبتلا به “بیماری ویلسون” و کاهش میزان کلسیم در بدن افراد دارای کلسیم بالا استفاده می شود.
علاوه بر موارد ذکر شده، از این ماده برای درمان مشکلات خونی و وریدی مانند ضربان نامنظم قلب، درد قفسه سینه، فشار خون بالا، کلسترول بالا، سکته مغزی و مشکلات گردش خون استفاده می شود.
تصفیه آب و فاضلاب:
آلودگی آب و فاضلاب ناشی از فعالیت های صنعتی و خانگی به یک معضل جدی تبدیل شده است. پیشرفت در صنایعی مانند معدن، فولاد و آبکاری فلزات باعث شده است که آب آلوده به فلزات مضر وارد طبیعت شود.
این عناصر خطرناک از طریق نوشیدن مستقیم آب آلوده و یا از طریق گیاهان و جانوران وارد زنجیره غذایی انسان می شوند و اثرات جبران ناپذیری بر بدن انسان ایجاد می کنند. به همین دلیل استفاده از ترکیبات کیلیت به رهبری EDTA بیشتر مورد توجه قرار گرفته است. EDTA می تواند یون های فلزی مانند سرب، کادمیوم، جیوه و کبالت را جذب و خنثی کند و سپس با روش هایی مانند اسمز معکوس و بازگرداندن آب تصفیه شده و تمیز به طبیعت یا چرخه استفاده، آنها را از آب خارج کند.
لوازم آرایشی:
از این ترکیب در تولید محصولات مراقبتی و پاک کننده های مختلف پوست و مو مانند صابون و شامپو و همچنین انواع رنگ مو و اکسیدان استفاده می شود. هدف از استفاده از این ترکیب افزایش اثربخشی و ثبات بیشتر محصولات مراقبت از پوست و مو است. در واقع وجود این ماده در لوازم آرایشی از فساد زودرس آنها جلوگیری می کند و رشد قارچ ها و سایر میکروارگانیسم ها را به طور کامل متوقف می کند.
دندانپزشکی:
EDTA با تشکیل کلات ها بافت ها را نرم کرده و دیواره های کانال را سم زدایی می کند، بنابراین به برداشتن ریشه دندان در حین عصب کشی کمک می کند و همچنین به دلیل خاصیت ضد باکتریایی خود در ضدعفونی دندان ها موثر است.
